04-03-2011

Eruit jij!

Thomas, zoon van een leraar Nederlands op Java. Vriend van Hardjono, een Javaan.
Vrienden voor het leven??

Dit verhaal speelt zich af tijdens de tweede wereldoorlog, op Java.
Het lijken twee gewone vrienden, Thomas en Hardjono. Maar toch is er een wereld van verschil: Thjomas is Nederlander, Hardjono is Javaan. Maar dat lijkt het enige onderscheid. Verder doen ze alles samen. Sterker nog, ze zijn bloedvrienden. Dat hebben ze elkaar laten zien door bebloede wijsvingers tegen elkaar aan te drukken, als teken van diepe vriendschap. Eeuwige vriendschap. Vrienden voor het leven. Vrienden tot in de dood?!

Na een vredige periode in een wereld vol oorlog komen in maart 1942 de Jappen in opstand tegen de Nederlanders. Indonesie moet een vrije staat worden, onafhankelijk van Nederland. Dus: alle Nederlanders kunnen het beste maar zo snel mogelijk verdwijnen. Zelfs Hardjono zegt, tot groot verdriet en intense pijn  van Thomas, dat Thomas maar beter naar zijn eigen land kan gaan.

"Wil jij liever een Java zonder mij? stampel ik. Hij slaat zijn ogen even neer.
"In elk geval zonder vreemden die hier de  dienst uitmaken. Die grote winsten halen uit onze thee, koffie, cacao en olie." Zijn stem klinkt hard, bijna geforceerd.
"Maar ik dan?"
Hij reageert er niet op.
"Ze denken dat we stom zijn, maar Soekarno is een intellectuele man. Een Javaanse denker. Ik geloof hem. Als ik de kans krijg wil ik hem helpen. Ik wil ales op alles zetten in de ze strijd om onze onafhankelijkheid te winnen".
Ik voel me een geslagen hond. Die felle manier waarop Haddjono tegen me praat.
...
"Het spijt me Thomas, voor jou. Voor mezelf spijt het me net zo erg. Je weet hoeveel ik om je geef. Maar ik moet wel. Dit is mijn overtuiging, mijn ideaal. Voor idealen moeten mensen een prijs betalen. Soms een hoge prijs."

Alles lijkt Thomas kwijt te raken. Eerst zijn vriend, maar ook zijn vader die krijgsgevangene wordt. Zijn school gaat dicht, zijn woning moet hij uit en uiteindelijk is hij zelfs zijn eigen vrijheid kwijt.
Met zijn moeder en zusje gaat Thomas samen wonen met de overburen, een moeder met een drietal kinderen. Ook een klasgenote van Thomas. Zij is het mooiste meisje van de hele wereld en hij sluit haar voor altijd in zijn hart. Maar ook haar raakt hij kwijt...

Hardjono gaat inderdaad werken voor Soekarno, waar hij al snel spijt van heeft. Soekarno brengt alles naar Japan. Zo wordt zijn land nog niet zelfstandig!

Op 26 december 1942 komt er een uitnodiging waar de Nederlandse families op ingaan. Ze gaan naar een 'beschermde woonwijk'. Daar ben je als Nederlander pas echt veilig, daar kunnen de andere je niets doen, zo wordt hen voorgehouden. Zo worden deze families geinterneerd in kampen.
Na vijf weken wordt Thomas, als knul van bijna 17 jaar gescheiden van moeder en zusje en van het mooiste meisje wat hij kent: Judith. Hij gaat als bijna-man naar een werkkamp. Na een kort verblijf in een redelijk goed werkkamp, worden de mannen met een driedaagse treinreis naar een heel ander werkkamp gebracht. Schokkend, imponerend en mensonterend is de sfeer die in dat kamp overheerst. De treinreis ernaar toe is al verschrikkelijk. Er is geen water genoeg. Regelmatig vallen er mannen flauw of worden hysterisch. Anderen sterven.


"Ik ben in de war, compleet beduusd, en toch zie ik dat Hielke (behoorlijk ziek) ineens het bekertje water grijpt en snel al het water opdrinkt dat voor de (net overleden) pater bestemd was. Het maakt me furieus. Nog nooit ben ik zo verschrikkelijk kwaaad geweest.
"Hufter die je bent!" roep ik.
...
Hielke stoot me aan. Hij weet niet eens dat ik net verschrikkelijk boos op hem ben geworden. Zijn ogen zijn groot, zijn woorden slecht gearticuleerd.
"Thomas, he, zie je dat". Hij wijst op de pater. "Die lijkt wel dood!"
Gestoorde malloot."

In het nieuwe kamp is er een medegevangene die zich over Thomas ontfermt. Van hem leert Thomas te vechten voor zijn leven in plaats van de moed op te geven. Van hem leert Thomas ook geloven. Uiteindelijk komt hij terecht bij de Technische Dienst, waar genoeg te doen is om het de Jappen redelijk naar hun zin te maken.
Op 25 augustus 1945 horen de gevangenen van de capitulatie  van Japan. Eindelijk bevrijd! Samen met zijn vriend gaat Thomas op zoek naar moeder en zusje, maar ook, met een hartstochtelijk verlangen, naar Judith.


Inmiddels in Hardjono op de vlucht voor eigen volksgenoten, omdat hij niet meer loyaal was aan Soekarno.


Als Thomas terug komt in het eerste kamp, waar de anderen nog wonen, zijn er dingen gebeurt die hij stevig moet incasseren. Zijn moeder had de moed  opgegeven, zij is overleden. Zijn zusje is mishandeld en verkracht en Judith? Zij is...verloofd met een Engelsman, een Tommie. Hoe hard slaat dat alles in, als een bom! Toch gaat Thomas door. Voor zijn zusje. Haar weer te zien lachen is nu zijn grote doel.
Buiten het kamp is het nog helemaal niet veilig. Er breekt voortdurend opstand uit bij de jongere generatie van de Javanen. Dat is ook de oorzaak dat Thomas zonder rede opgepakt wordt en in een gevangenis gegooid wordt. Het regelmatige gegil van andere gevangenen went nooit.
Op een dag wordt een mishandelde gevangene naar binnen gegooid.

"Wil je soms wat water? vraag ik na een tijdje. De jongen knikt. Ik haal water bij de latrine en drink zelf ook iets. De jongen kreunt als hij probeert te draaien. Met een hand houd ik het bekertje vast, met de andere hand probeer ik hem steun te geven. Heel langzaam komt hij mijn kant op. Ik wil hem water geven, maar als ik zijn gezicht zie, ook al is het flink toegetakeld, verstar ik ter plekke. Mijn mond zakt open. Het bekertje zet ik op de grond. ik trek mijn hand weg en zoek houvast tegen de buitenmuur."

Het is Hardjono!!
Thomas kan het niet bevatten. De weg tot vergeving en naar herstelde vriendschap duurt lang. Maar ze weten uiteindelijk elkaar te vergeven en weer vrienden te worden. Vrienden voor het leven!
Hoe? Lees het zelf!

Dit boek bevat een aangrijpend verhaal over vriendschap in tijd van oorlog, geweld en nationalisme. Het speelt in de tweede wereldoorlog, lang geleden dus, maar de kenmerken van vriendschap en vijandschap zijn nog steeds dezelfde. Ik heb genoten van het verhaal, geschreven vanuit Thomas en af en toe vanuit Hardjono. Het laat je nadenken over die kleine dingen, die ook in een oorlog van levensbelang waren/zijn. Vriendschap, vechten voor je leven en geloof in vertrouwen zijn de kenmerken die dit verhaal tot een actueel verhaal maken. Want wat is nu eigenlijk echt belangrijk?

Schitterend jeugdboek voor 12-plussers. En als ouder wil je dan erg graag meelezen!





Auteur: Gerry Velema-Drent



Taal: Nederlands
Afmetingen: 140x28x211 mm
Druk: 1
ISBN139789026614859
Prijs: €15,95
Leeftijd: 12 jaar en ouder
Trefwoord(en): Java , Vriendschap , Wereldoorlog II
Locatie: Java